Bergen op Zoom
Vereniging De Bergse Stadsreuzen
Jan metten Lippen, Trui van den Toren, Toontje en Marieke
Het begon in de Scheldestad met een carnavalsstunt.
Bergen op Zoom ligt in het uiterste zuidwesten van de provincie Brabant. De eeuwenoude Markiezenstad is een bolwerk van cultuur, gebaseerd op de kunst van het samenwerken. Tot de recente culturele hoogtepunten behoort de Bergse Reuzenstoet die in 1997 voor deeerste keer plaatsvond en op 18 juni 2017 voor de vijfde keer wordt georganiseerd. Voor deze gelegenheid worden de reuzen opnieuw aangekleed. "En dat is een heel karwei", zegt Jan de Nijs meer als grap want dat reuzen in het nieuw steken een groot werk is mag een eufemisme heten.
Jan de Nijs is de secretaris van de Stichting Bergse Stadsreuzen. Speciaal voor de organisatie van de reuzenoptocht is de Stichting Bergse Reuzenstoet opgericht. Met het oog op de nieuwe optocht van 2017 is de organisatie van deze stichting bewust gaan verjongen, hetgeen geen problemen oplevert want in Bergen op Zoom behoren Jan Metten Lippen, Trui van den Toren en hun kinderen Toontje en Marieke tot de vaste culturele waarden.
Vereniging De Bergse Stadsreuzen is in 1993 opgericht om het reuzenviertal te beheren. Toen de vereniging ontstond waren de twee volwassen reuzen al vijf jaar oud en hun kinderen Toontje en Marieke respectievelijk één jaar en vier jaar. In 1987 vierde Bergen op Zoom dat het zeven eeuwen eerder als heerlijkheid stadsrechten had gekregen. De Stichting Vastenavond, de overkoepelende organisatie van het Bourgondisch carnaval van Bergen op Zoom, haakte als zoveel andere organisaties in op dit jubileum. Men deed dat als onderdeel van de viering van Vastenavond voor de jeugd. Een week voor het feest werden aan de waterkant een paar enorme kisten opgegraven. Tijdens de eigenlijke Vastenavond werden de kisten onder het oog van talrijke kinderen de Markt opgedragen. Er kwamen twee reuzen uit tevoorschijn: Jan Metten Lippen en Trui van den Toren.
Het idee sloeg aan. Meteen datzelfde jubileumjaar nog werd het tweetal in de echt verbonden. In 1988 werd Toontje geboren en in 1992 zag Marieke het levenslicht. Man en vrouw zijn ruim 3,5 meter groot, de kinderen zijn een meter korter. Ze worden beheerd en uitgedragen door een groep vrouwen en mannen (en kinderen) van rond de vijftig personen. Een muziekgroep maakt ook deel uit van het gezelschap.
De twee volwassenen zijn historische figuren. Jan Metten Lippen is de bijnaam van Jan van Glymus, een edelman die leefde van 1417 tot 1494. Zijn bijnaam dankte hij aan een paar formidabele lippen waarmee ook de naar hem genoemde reus zeer zichtbaar is uitgevoerd. Hij was een illustere figuur. De legende wil dat hij 54 kinderen heeft gehad. Trui met den Toren is genoemd naar de stadspatrones Getrudis van Nijvel. Deze Brabantse heilige leefde in de zevende eeuw. Ze stichtte de eerste kerk van de stad aan de Schelde. 'Den Toren' is een verwijzing naar de karakteristieke toren van de Gertrudiskerk van Bergen op Zoom. Deze toren wordt ook wel de 'peperbus' genoemd.
Jan Metten Lippen, Trui met den Toren, Toontje en Marieke zijn zeer actieve reuzen. Hen kun je overal tegenkomen waar reuzenoptredens zijn. De Stichting Bergse Stadsreuzen is zo internationaal georiënteerd dat reuzenmeisje Marieke in 1992 tijdens een festival in Spanje werd gedoopt. In 2008 vertegenwoordigde Bergen op Zoom Nederland tijdens een reuzenfestival in Québec. Het Franstalige gedeelte van Canada vierde dat jaar het vierde eeuwfeest. Voor deze gelegenheid waren reuzen uitgenodigd uit Noord-Amerika en uit meerdere landen in Europa. Nederland werd vertegenwoordigd door de twee reuzen van Bergen op Zoom: Jan Metten Lippen en Trui van den Toren. Hun twee kinderen Toontje en Marieke moesten thuisblijven omdat het uitstapje anders te begrotelijk zou worden. "Onze stad heeft onze reuzen toen wel zes weken moeten missen", aldus secretaris Jan de Nijs van de Stichting Bergse Stadsreuzen.
Auteur Paul Spapens
Vereniging De bergse Stadsreuzen heeft een eigen website.